გოგო-ბიჭები-ეჟოვმა პორველ რიგში განაცხადა რომ ნკვდმ კიდევ უფრო უნდა გაშალოს წმენდა ამის კეთება საკუთარი თავიდან დაიწყოს. 1937 წლის 18 მარტს სახალხო კომისარიატის ხელმძღვანელებისთვის წაკითხულ მოხსენებაში მან განაცხადა რომ შინგან საქმეთა სახალხო კომისარიატ ნკვდში საკვანძო ადგილები დაიკავეს შპიონებმა და რომ 1925-1926 წლებში ლაყლაყებდა და ყანყალებდა თვითონ ფელიკს ედმუნდოვიჩ ძერჟინსკიც, ისიც კი ატარებდა მერყევ პოლიტიკას. თქვა და დაიჭირეს ძერჟინსკის პირველ რიგში პოლონელი თანამშრომლები.
Одним из первых шагов Ежова на посту наркома внутренних дел было указание, что НКВД должен развернуть более широкую чистку, начиная с самого себя. 18 марта 1937 года Ежов выступил с докладом на собрании руководящих работников наркомата, в котором заявил, что шпионы заняли в этом учреждении ключевые посты. Он потребовал "твердо усвоить, что и Феликс Эдмундович Дзержинский имел свои колебания в 1925-1926 гг. И он проводил иногда колеблющуюся политику". Эти слова послужили импульсом для ареста всех бывших сотрудников Дзержинского, прежде всего из числа поляков.
1937 წლის 29-30 ოქტომბრის ღამეს მინსკის ნკვდს შიდა ციხე ამერიკანკას სარდაფებში დახრიტეს ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის ინტელექტუალური ელიტის ასზე მეტი წარმომადგენელი - ლიტერატორები, სახელმწიფო მოღვაწეები, მეცნიერები. ევროპის არც ერთ ქვეყანას არ განუცდია მსგავსი რამ.
მათი უმრავლესობა დახვრიტეს ერთ ღამეში - 1937 წლის 29-30 ოქტომბრის ღამეს და ასე აღნიშნეს ლენინური კომკავშირის დაბადების დღე.
დახოცეს ლიტერატორები ალეკსანდრ დუდარი, ვალერი მორიაკოვი, მიხას კამიში, იზი ხარიკი, პლატონ გოლავლი, მიხას ზარეცკი, იანკა ნემანსკი, იული ტავბინი, ანატოლ სვობოდნი, ხაცკელ დუნეცი. ვასილი კუზნეცი, ტოდორ კლიაშტარნი, მასეი კლიუკი, იურკა ლიავონნი //სულ 22 კაცი//.
ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის განათლების და იუსტიციის სახალხო კომისარები ალეკსანდრ ჩერნუშევიჩი და მაკსიმ ლევკოვი, ბელორუსიის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი ანანიი დიაკოვი, პურის ტრესტის დირექტორი გიორგი ბარზუნოვი, ვიტებსკის სავეტერინარო ინსტიტუტის კათედრის გამგე იაკობ სანდამირსკი, განათლების სახალხო კომისარიატის უმაღლესი სკოლის ხელმძღვანელი ვადიმ ბარაშკევიჩი, ბელორუსიის სსრ-ის პროფკავშირთა ცენტრალური კომიტეტის თავმჯდომარე ზახარ კოვალჩუკი, ბელორუსიის სსრ-ის საბჭოთა მეურნეობების სახალხო კომისარიატის, ოადგილე ლეონარდ ლაშკევიჩი, ბელორუსიის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტი სოლომონ ლიამპერტი...
 | |
| ესაა ამხანაგი ნიკოლაი ეჟოვი,
შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარი.
|
1937 წლის 29-30 ოქტომბრის ღამეს მინსკის ნკვდს შიდა ციხე ამერიკანკას სარდაფებში დახრიტეს ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის ინტელექტუალური ელიტის ასზე მეტი წარმომადგენელი - ლიტერატორები, სახელმწიფო მოღვაწეები, მეცნიერები. ევროპის არც ერთ ქვეყანას არ განუცდია მსგავსი რამ.
მათი უმრავლესობა დახვრიტეს ერთ ღამეში - 1937 წლის 29-30 ოქტომბრის ღამეს და ასე აღნიშნეს ლენინური კომკავშირის დაბადების დღე.
დახოცეს ლიტერატორები ალეკსანდრ დუდარი, ვალერი მორიაკოვი, მიხას კამიში, იზი ხარიკი, პლატონ გოლავლი, მიხას ზარეცკი, იანკა ნემანსკი, იული ტავბინი, ანატოლ სვობოდნი, ხაცკელ დუნეცი. ვასილი კუზნეცი, ტოდორ კლიაშტარნი, მასეი კლიუკი, იურკა ლიავონნი //სულ 22 კაცი//.
ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის განათლების და იუსტიციის სახალხო კომისარები ალეკსანდრ ჩერნუშევიჩი და მაკსიმ ლევკოვი, ბელორუსიის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი ანანიი დიაკოვი, პურის ტრესტის დირექტორი გიორგი ბარზუნოვი, ვიტებსკის სავეტერინარო ინსტიტუტის კათედრის გამგე იაკობ სანდამირსკი, განათლების სახალხო კომისარიატის უმაღლესი სკოლის ხელმძღვანელი ვადიმ ბარაშკევიჩი, ბელორუსიის სსრ-ის პროფკავშირთა ცენტრალური კომიტეტის თავმჯდომარე ზახარ კოვალჩუკი, ბელორუსიის სსრ-ის საბჭოთა მეურნეობების სახალხო კომისარიატის, ოადგილე ლეონარდ ლაშკევიჩი, ბელორუსიის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტი სოლომონ ლიამპერტი...
მეორე დღეს დახვრიტეს ხალხის მტრებად გამოცხადებულთა შემდეგი ჯგუფი:
შინაგანი ვაჭრობის სახალხო კომისარი ნოხიმ გურევიჩი, მსროლელთა მე-16 პოლკის კომისარი ივან პოპლიკო, ვიტებსკის ვეტერინარული ინსტიტუტის პროფესორი ივან ტროიცკი,ჩაუსის კარმელიტთა ეკლესიის მღვდელი პავლე კაზიუნასი, მართლმადიდებელი მღვდელი ალეკსანდრ რაევსკი და კიდევ ოცდაათი კაცი.
მხოლოდ შემოდგომის 3 თვის მანძილზე 1937 წელს ორგანოებმა უბედურ დღეში ჩააგდეს ბელორუსიის 600-ზე მეტი საზოგადო და კულტურის მუშაკი და 1937 წლის აგვისტოდან 1938 წლის დეკემბრამდე//ამ პერიოდს უწოდეს სიკვდილის სისხლიანი დერეფანი //მოკლეს კიდევ ათ ათასზე მეტი ადამიანი.
სტალინურ რეპრესიათა მკვლევარმა, მრავალტომიანი ენციკლოპედიის ავტორმა //ამ ენციკლოპედიაში არის ინტელიგენციის 25 000 რეპრესირებული წარმომადგენლის ბიოგრაფია// ლეონიდ მორიაკოვმა დაასკვნა რომ ჩეკისტებმა დახოცეს ან საკონცენტრაციო ბანაკებში გაუშვეს ბელორუს ლიტერატორთა 90 პროცენტი, ყველა მღვდელი, ყოველი მესამე მასწავლებელი, ინჟინრებიმეკონომისტები, თითქმის ყველა ქარხნის დირექტორი.
"იჭერდნენ ყველა მოაზროვნე ადამიანს. ვფიქრობ რომ 1930-ან წლებში ნკვდს საიდუმლო ინსტიტუტებმა უკვე დაინახეს რესპუბლიკის გეოგრაფიული მდებარეობის უზარმაზარი პოტენციალი. ამიტომ მათ ყველაზე მეტად ეშინოდათ ბელორუსიის დამოუკიდებლობისა და ეს რომ არ მომხდარიყო ჩეკისტებმა მოსპეს ერის ინტელექტუალური გენოფონდი რომელიც საუკუნეების მანძილზე იყო შექმნილი", თქვა ამას წინ მიცემულ ინტერვიუში მკვლევარმა, რომლის ბიძაც დაიღუპა 1937 წლის 30 ოქტომბრის საშინელ ღამეს..
ორი წლის წინ გამოვიდა მეორე გამოცემა წიგნისა ბელორუსიის სახელმწიფო უშიშროების ორგანოთა გენერლები //მინსკი,2008//. მის ავტორთა შორისაა კგბს თადარიგის გენერალ-მაიორი ივან იურკინი. მასობრივ დანაშაულებში სახელმწიფო ორგანოების როლზე წიგნში ნათქვამია რომ "ჩეკისტები ასრულებდნენ "სოციალურ დაკვეთას". პარტიულ დადგენილებებს და რეპრესიების გაძლიერებას მნიშვნელოვანწილად ხელი შეუწყო ინტელიგენციამ".
"ტოტალური შიშის, საყოველთაო ეჭვის და ნებისმიერი გზით გადარჩენის სურვილით გაჟღენთილ ატმოსფეროში მაბეზღარად გადაიქცა ყველა, მუშიდან გენერალამდე და მარშალამდე. მაგრამ ალბათ ყველას აჯობა ინტელიგენციამ რომელმაც სწრაფად დაინახა კონკურენტთა მოშორების და ოპონენტთა დათრგუნვის ეფექტური საშუალება. ინტელიგენცია ხელს უწყობდა რეპრესიებს და რამდენადმე ქმნიდა მის პირობებს და თვითონ გაება მახეში". წერია გამოცემის წინასიტყვაობაში.
მართლაც ასე იყო?
ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატი იგორ კუზნეცოვის თქმით ჯერ კიდევ 1990-ანი წლების დასაწყისში რუსეთის პრეზიდენტთან პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა რეაბილიტაციის კომისიის თავმჯდომარე ალეკსანდრ იაკოვლევმა ბრძანა რომ სტალინიზმის დროს დაპატიმრებათა ორი მესამედი იყო დაბეზღებათა შედეგი.
"მაგრამ დაბეზღებაცაა და დაბეზღებაც. ერთია როდესაც ადამიანი აბეზღებდა იმიტომ რომ მას დაპირდნენ ბინას და სხვა მოხერხებულ რამეებს. მეორეა როდესაც რაღაცას ათქმევინებდნენ ნაცემ და ფსიქოლოგიურად ნატანჯ ადამიანს, ამბობს ამ ინტერვიუში საბჭოთა ტოტალიტარიზმის მკვლევარი.
ჩეკისტები ჩვეულებრივ დაპატიმრებულს უყენებდნენ ულტიმატუმს დააბეზღებ 20 კაცს და შენს ოჯახს არაფერი მოუვა. ან უბრალოდ მძევლებად იყვანდნენ მის ნათესავებს.
კუზნეცოვის თქმით ლოღიკურია ის რომ წერა კითხვის მცოდნე ინტელიგენტები მეტ დაბეზღებას აწერდნენ ხელს ვიდრე წერა-კითხვის არმცოდნე გლეხები რომლებიც ხელს აწერდნენ ბევრი-ბევრი 2-3 ბეზღობას.
"სისტემა კონვეიერივით მუშაობდა. სხვების დაბეზღებიდან 20 კაციდან 5 თუ თანხმდებოდა მაგრამ ყოველი მათგანი ხელს აწერდა ხშირად გამომძიებლის მიერ უკვე წინასწარ შევსებულ 20-20 ფურცელს. ამდენად შემდეგ უკვე იჭერდნენ ას კაცს და ა.შ. ..".
აი ორი მაგალითი:
"ეჟოვის ციხეში მინსკში მე დამსვეს სარზე, თავში მირტყეს რკინა, ნაცემ ადგილზე მასხამდნენ ცივ წყალს, მწევდნენ და მაგდებდნენ ლიანდაგზე, მორს მირტყავდნენ ტიტველ მუცელზე, ყურებში მჩრიდნენ მილებად დახვეულ ქაღალდს და ხმამაღლა ჩამძახოდნენ. ჩამსვევს საკანში სადაც იყვნენ ვირთხები", ამას წერდა ბელორუსული ლიტერატურის კლასიკოსი კუზმა ჩორნი რომელმაც 8 თვე გაატარა ციხეში.
შეუძლებელია წარმოდგენა იმისა თუ რა არაადამიანურად სტანჯეს ლეგენდარული ნაშრომის ბელორუსული გრამატიკა სკოლებისთვის" ავტორი ბრონისლავ პრაშკევიჩი. ამის შემდეგ მან დაწერა ჩვენება 249 კაცის წინააღმდეგ!
რატომ სპობდნენ მილიონებს?
"დღემდე ვერავინ უპასუხა კითხვას თუ რატომ მოსპეს საბჭოთა კავშირში მილიონობით ადამიანი. ხალხის დასაშინებლად საკმარისი იყო 200 000 კაცის მოკვლაც. ცხადია რომ რეპრესიებმა მიიღო სტიქიური ხასიათი.
რეპრესიები იქცა სოციალისტური შეჯიბრის სახეობად. ნკვდს საქალაქო, რაიონული და საოლქო ორგანიზაციები ერთმანეთს ეჯიბრებოდნენ თუ ვინ დაღუპავდა მეტ ადამიანს.ამბობს იგორ კუზნეცოვი.
ბელორუსიის კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი პონომარენმო მოსკოვს თხოვდა მისთვის მეტი ხალხის დახვრეტის უფლების მიცემას ".
ორი წლის წინ მინსკში ჩატარდა საზოგადოებრივი ტრიბუნალის სხდომა. განიხილეს სტალინიზმის მიერ ბელორუსიაში ჩადენილი დანაშაულები. გამოჩენილმა მკვლევარებმა და ყოფილმა პოლიტპატიმრებმა თქვეს რომ შთამომავლების მიერ სახელმწიფო დამნაშავეთა სამართლიანად გასამართლების გარეშე შეუძლებელია სამართლებრივი სახელმწიფოს შექმნა.
20 წელია რაც ვცხოვრობთ დამოუკიდებელ სახელმწიფოში მაგრამ სახელმწიფო დონეზე ასეთი სასამართლო არ შედგა.
მეტიც, სტალინიზმის მიერ ყველაზე დაზარალებულ რესპუბლიკაში დრო და დრო ცდილობენ სტალინის რეაბილიტაციას და საბჭოთა რეჟიმის მიერ ჩადენილ დანაშაულთა ნიველირებას. ეს სამარცხვინო რამეა.
-----------------------------------------------------------------------------------------
სამწუხაროდ არაფერია ნათქვამი იმაზე რომ სტალინიზმი არის ლენინიზმ-ძერჟინსკიზმის სრულებით აშკარა მემკვიდრე, მაგრამ ხმამაღლა და გარკვევით თქმის დროც ალბათ მოვა.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
http://www.belaruspartisan.org/bp-forte/?newsPage=0&news=70081&backPage=13&page=100
Декабрь
По поводу 20-летия комсомола
В Архиве президента России сохраняется "Список лиц, подлежащих суду военной коллегии Верховного суда СССР". В белорусском разделе, подписанном 15 сентября 1937 года лично Сталиным и Молотовым, фамилии 103-х "врагов народа", осужденных к расстрелу, и еще шести, высланных в концлагеря на 10 и более лет.
Большинство из них сталинские убийцы расстреляли за одну ночь - с 29 на 30 октября 1937 года, отпраздновав таким образом День Ленинского комсомола. Это литераторы Александр Дудар, Валерий Моряков, Михась Камыш, Изи Харик, Платон Голавль, Михась Зарецки, Янка Неманский, Юли Тавбин, Анатоль Свободный, Хацкель Дунец, Василий Кузнец, Тодор Кляштарны, Масей Клюк, Юрка Лявонны (всего - 22 человека!), наркомы просвещения и юстиции БССР Александр Чернушевич и Максим Левков, ректор БГУ Ананий Дьяков, директор треста “Главхлеб” БССР Георгий Барзунов, заведующий кафедрой Витебского ветеринарного института Яков Сандамирский, начальник Высшей школы Наркомата просвещения БССР Вадим Башкевич, председатель ЦК профсоюзов БССР Захар Ковальчук, заместитель Наркомата совхозов БССР Леонард Лашкевич, студент БГУ Соломон Лямперт...
Буквально на следующий день сталинские опричники привели в исполнение смертный приговор в оотношении очередной "партии" "врагов народа": наркома внутренней торговли Нохима Гуревича, полкового комиссара 16-го стрелкового корпуса Ивана Поплыко, профессора Витебского ветеринарного института Ивана Троицкого, священника Костела кармелитов в Чаусах Павла Казюнаса, православного священника Александра Раевского и еще 30 человек.
Страшные-страшные числа
Только за три осенних месяца в 1937-м органы репрессировали более чем 600 общественных и культурных деятелей Беларуси, а в период со августа 1937 по декабрь 1938, который получил название "кровавый туннель смерти", лишили жизни свыше 10 тысяч человек.
Исследователь сталинских репрессий, автор многотомной энциклопедии с биографиями 25 тысяч репрессированных представителей интеллигенции Леонид Моряков пришел к выводу, что нквдисты расстреляли или выслали в концлагеря 90% белорусских литераторов (более чем 500 человек), 100% священников (3000), каждого третьего учителя (4000), инженеров, экономистов, почти всех директоров заводов (всего - около 5000 чиновников).
"Арестовывали каждого мыслящего человека. Полагаю, в 1930е годы на Сталина работали секретные институты НКВД, которые уже тогда предугадали исполинский потенциал в географическом положении республики. Поэтому больше всего они боялись независимости Беларуси, а чтобы этого ни произошло, истребили интеллектуальный генофонд нации, наработанный за столетия", - поведал в недавнем интервью TUT.BY исследователь, дядя которого погиб в страшную ночь на 30 октября 1937 года.
Огулом, согласно подсчетам историков, от сталинских репрессий в Беларуси потерпели от 600 тысяч до 1,5 миллиона человек. Согласно официальным данным, пересмотрены были 152 399 уголовных дел на 235 552 человека. 175 914 репрессированных реабилитировали, однако каждому четвертому (59 638) в реабилитации отказали.
Доносы были разные...
Два года назад вышло в свет второе издание биографического справочника "Генералы органов государственной безопасности Беларуси" (Минск: Геопринт, 2008), среди авторов которого генерал-майор КГБ запаса Иван Юркин. Касательно роли органов госбезопасности в массовых преступлениях, в книге утверждается, что "чекисты исполняли "социальный заказ", реализовывали партийные установки", а росту репрессий в значительной степени способствовала интеллигенция.
"В обстановке тотального страха, всеобщей подозрительности, и стремления выжить любым путем доносительством занимались буквально все - от рабочего до генерала и маршала. Но, пожалуй, особенно в этом преуспела творческая и научная интеллигенция, увидевшая возможность быстро и эффективно устранять конкурентов и подавлять оппонентов, одновременно способствуя и даже в некоторой мере создавая условия для репрессий, интеллигенция сама попала в эту ловушку",- читаем в предисловии к изданию.
Действительно ли это так?
Кандидат исторических наук Игорь Кузнецов рассказывает, что еще в начале 1990-х председатель Комиссии по реабилитации жертв политрепрессий при президенте России Александр Яковлев сообщил, что две трети всех арестов в годы сталинизма были итогом доносов.
"Но доносы отличаются друг от друга. Одно дело, когда человек доносил, потому что за это ему обещали квартиру или другие удобства. И совсем другое, когда доносы выбивали под физическим или психологическим давлением, - говорит в интервью TUT.BY исследователь советского тоталитаризма. — Обычная история, когда чекисты станавили перед арестованным ультиматум (подпишешь доносы на 20 человек - и с твоей семьей ничего ни случиться) или просто брали его родных в качестве заложников".
По словам Кузнецова, это логично, что с интеллигенции выбивали в десятки раз больше свидетельств, чем с малообразованных крестьян, которые максимум подписывали по 2-3 доноса.
"Система работала как конвейер. Правда, писать на других соглашались не все: человек пять из двадцати. Но каждый из этих пяти подписывал по 20 листов (часто уже заполненных следователем). Таким образом, в следующий раз арестовывали уже 100 человек и т. д. Ни удивительно, что когда теперь человек знакомится с уголовным делом родственника в архиве КГБ, на страницы с протоколами очных ставок прикладывают конверты, чтобы вы не увидели технологию, посредством которой выбивались признания".
Чтобы было понятно, о чем говорит историк, приведу два примера.
"В ежовской тюрьме в Минске осенью 1938 года меня садили на кол, били большим железным ключом по голове и поливали избитое место холодной водой, поднимали и кидали на рельс, били поленом по голому животу, вставляли в уши бумажные трубочки и кричали в них во все горло, садили в камеру с крысами", - писал классик нашей литературы Кузьма Чорны, который восемь месяцев провел за решеткой.
Невозможно вообразить, через какие бесчеловечные пытки выпало пройти автору легендарной "Белорусской грамматики для школ" Брониславу Тарашкевичу, с которого выбили "свидетельства" против 249 человек!
Зачем уничтожили миллионы?
"И поныне никто не ответил на вопрос, зачем в СССР уничтожили миллионы человек, ведь ради того, чтобы установить в стране страх, достаточно было бы и 200 тысяч, - говорит Игорь Кузнецов. - Очевидно, что репрессии приобрели стихийный характер, превратились в социалистическое соревнование городских, районных, областных отделов НКВД. Тот же Пономаренко (первый секретарь ЦК КП(б)Б - TUT.BY) просил у Москвы увеличить разнарядку для республики по расстрелам".
Два года назад в Минске произошло заседание общественного трибунала по рассмотрению преступлений сталинизма в Беларуси, на котором видные исследователи и бывшие политзаключенные заявили, что без справедливого суда потомков над государственными преступниками невозможно становление правового государства. 20 лет мы живем в незамисимом государстве, однако подобный суд на государственном уровне так и не состоялся. Более того, в стране больше всех пострадавшей от сталинизма, время от времени предпринимаются попытки по реабилитации Сталина и нивелировании преступлений советского режима. К нашему общему стыду...
29 октября общественность отмечает в Беларуси День памяти жертв политических репрессий. Помяните своих родных, знакомых, соотечественников и Вы!
შინაგანი ვაჭრობის სახალხო კომისარი ნოხიმ გურევიჩი, მსროლელთა მე-16 პოლკის კომისარი ივან პოპლიკო, ვიტებსკის ვეტერინარული ინსტიტუტის პროფესორი ივან ტროიცკი,ჩაუსის კარმელიტთა ეკლესიის მღვდელი პავლე კაზიუნასი, მართლმადიდებელი მღვდელი ალეკსანდრ რაევსკი და კიდევ ოცდაათი კაცი.
მხოლოდ შემოდგომის 3 თვის მანძილზე 1937 წელს ორგანოებმა უბედურ დღეში ჩააგდეს ბელორუსიის 600-ზე მეტი საზოგადო და კულტურის მუშაკი და 1937 წლის აგვისტოდან 1938 წლის დეკემბრამდე//ამ პერიოდს უწოდეს სიკვდილის სისხლიანი დერეფანი //მოკლეს კიდევ ათ ათასზე მეტი ადამიანი.
სტალინურ რეპრესიათა მკვლევარმა, მრავალტომიანი ენციკლოპედიის ავტორმა //ამ ენციკლოპედიაში არის ინტელიგენციის 25 000 რეპრესირებული წარმომადგენლის ბიოგრაფია// ლეონიდ მორიაკოვმა დაასკვნა რომ ჩეკისტებმა დახოცეს ან საკონცენტრაციო ბანაკებში გაუშვეს ბელორუს ლიტერატორთა 90 პროცენტი, ყველა მღვდელი, ყოველი მესამე მასწავლებელი, ინჟინრებიმეკონომისტები, თითქმის ყველა ქარხნის დირექტორი.
"იჭერდნენ ყველა მოაზროვნე ადამიანს. ვფიქრობ რომ 1930-ან წლებში ნკვდს საიდუმლო ინსტიტუტებმა უკვე დაინახეს რესპუბლიკის გეოგრაფიული მდებარეობის უზარმაზარი პოტენციალი. ამიტომ მათ ყველაზე მეტად ეშინოდათ ბელორუსიის დამოუკიდებლობისა და ეს რომ არ მომხდარიყო ჩეკისტებმა მოსპეს ერის ინტელექტუალური გენოფონდი რომელიც საუკუნეების მანძილზე იყო შექმნილი", თქვა ამას წინ მიცემულ ინტერვიუში მკვლევარმა, რომლის ბიძაც დაიღუპა 1937 წლის 30 ოქტომბრის საშინელ ღამეს..
ორი წლის წინ გამოვიდა მეორე გამოცემა წიგნისა ბელორუსიის სახელმწიფო უშიშროების ორგანოთა გენერლები //მინსკი,2008//. მის ავტორთა შორისაა კგბს თადარიგის გენერალ-მაიორი ივან იურკინი. მასობრივ დანაშაულებში სახელმწიფო ორგანოების როლზე წიგნში ნათქვამია რომ "ჩეკისტები ასრულებდნენ "სოციალურ დაკვეთას". პარტიულ დადგენილებებს და რეპრესიების გაძლიერებას მნიშვნელოვანწილად ხელი შეუწყო ინტელიგენციამ".
"ტოტალური შიშის, საყოველთაო ეჭვის და ნებისმიერი გზით გადარჩენის სურვილით გაჟღენთილ ატმოსფეროში მაბეზღარად გადაიქცა ყველა, მუშიდან გენერალამდე და მარშალამდე. მაგრამ ალბათ ყველას აჯობა ინტელიგენციამ რომელმაც სწრაფად დაინახა კონკურენტთა მოშორების და ოპონენტთა დათრგუნვის ეფექტური საშუალება. ინტელიგენცია ხელს უწყობდა რეპრესიებს და რამდენადმე ქმნიდა მის პირობებს და თვითონ გაება მახეში". წერია გამოცემის წინასიტყვაობაში.
მართლაც ასე იყო?
ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატი იგორ კუზნეცოვის თქმით ჯერ კიდევ 1990-ანი წლების დასაწყისში რუსეთის პრეზიდენტთან პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა რეაბილიტაციის კომისიის თავმჯდომარე ალეკსანდრ იაკოვლევმა ბრძანა რომ სტალინიზმის დროს დაპატიმრებათა ორი მესამედი იყო დაბეზღებათა შედეგი.
"მაგრამ დაბეზღებაცაა და დაბეზღებაც. ერთია როდესაც ადამიანი აბეზღებდა იმიტომ რომ მას დაპირდნენ ბინას და სხვა მოხერხებულ რამეებს. მეორეა როდესაც რაღაცას ათქმევინებდნენ ნაცემ და ფსიქოლოგიურად ნატანჯ ადამიანს, ამბობს ამ ინტერვიუში საბჭოთა ტოტალიტარიზმის მკვლევარი.
ჩეკისტები ჩვეულებრივ დაპატიმრებულს უყენებდნენ ულტიმატუმს დააბეზღებ 20 კაცს და შენს ოჯახს არაფერი მოუვა. ან უბრალოდ მძევლებად იყვანდნენ მის ნათესავებს.
კუზნეცოვის თქმით ლოღიკურია ის რომ წერა კითხვის მცოდნე ინტელიგენტები მეტ დაბეზღებას აწერდნენ ხელს ვიდრე წერა-კითხვის არმცოდნე გლეხები რომლებიც ხელს აწერდნენ ბევრი-ბევრი 2-3 ბეზღობას.
 |
აი ორი მაგალითი:
"ეჟოვის ციხეში მინსკში მე დამსვეს სარზე, თავში მირტყეს რკინა, ნაცემ ადგილზე მასხამდნენ ცივ წყალს, მწევდნენ და მაგდებდნენ ლიანდაგზე, მორს მირტყავდნენ ტიტველ მუცელზე, ყურებში მჩრიდნენ მილებად დახვეულ ქაღალდს და ხმამაღლა ჩამძახოდნენ. ჩამსვევს საკანში სადაც იყვნენ ვირთხები", ამას წერდა ბელორუსული ლიტერატურის კლასიკოსი კუზმა ჩორნი რომელმაც 8 თვე გაატარა ციხეში.
შეუძლებელია წარმოდგენა იმისა თუ რა არაადამიანურად სტანჯეს ლეგენდარული ნაშრომის ბელორუსული გრამატიკა სკოლებისთვის" ავტორი ბრონისლავ პრაშკევიჩი. ამის შემდეგ მან დაწერა ჩვენება 249 კაცის წინააღმდეგ!
რატომ სპობდნენ მილიონებს?
"დღემდე ვერავინ უპასუხა კითხვას თუ რატომ მოსპეს საბჭოთა კავშირში მილიონობით ადამიანი. ხალხის დასაშინებლად საკმარისი იყო 200 000 კაცის მოკვლაც. ცხადია რომ რეპრესიებმა მიიღო სტიქიური ხასიათი.
რეპრესიები იქცა სოციალისტური შეჯიბრის სახეობად. ნკვდს საქალაქო, რაიონული და საოლქო ორგანიზაციები ერთმანეთს ეჯიბრებოდნენ თუ ვინ დაღუპავდა მეტ ადამიანს.ამბობს იგორ კუზნეცოვი.
ბელორუსიის კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი პონომარენმო მოსკოვს თხოვდა მისთვის მეტი ხალხის დახვრეტის უფლების მიცემას ".
ორი წლის წინ მინსკში ჩატარდა საზოგადოებრივი ტრიბუნალის სხდომა. განიხილეს სტალინიზმის მიერ ბელორუსიაში ჩადენილი დანაშაულები. გამოჩენილმა მკვლევარებმა და ყოფილმა პოლიტპატიმრებმა თქვეს რომ შთამომავლების მიერ სახელმწიფო დამნაშავეთა სამართლიანად გასამართლების გარეშე შეუძლებელია სამართლებრივი სახელმწიფოს შექმნა.
20 წელია რაც ვცხოვრობთ დამოუკიდებელ სახელმწიფოში მაგრამ სახელმწიფო დონეზე ასეთი სასამართლო არ შედგა.
მეტიც, სტალინიზმის მიერ ყველაზე დაზარალებულ რესპუბლიკაში დრო და დრო ცდილობენ სტალინის რეაბილიტაციას და საბჭოთა რეჟიმის მიერ ჩადენილ დანაშაულთა ნიველირებას. ეს სამარცხვინო რამეა.
-----------------------------------------------------------------------------------------
სამწუხაროდ არაფერია ნათქვამი იმაზე რომ სტალინიზმი არის ლენინიზმ-ძერჟინსკიზმის სრულებით აშკარა მემკვიდრე, მაგრამ ხმამაღლა და გარკვევით თქმის დროც ალბათ მოვა.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
http://www.belaruspartisan.org/bp-forte/?newsPage=0&news=70081&backPage=13&page=100
Декабрь
09 2012
kровавая ночь белорусской истории
В ночь с 29 на 30 октября 1937 года, в
подвалах минской внутренней тюрьмы НКВД "американки" были расстреляны
более ста представителей интеллектуальной элиты БССР - литераторы,
государственные деятели, ученые. История ни одной другой европейской
страны не знает подобного.
В Архиве президента России сохраняется "Список лиц, подлежащих суду военной коллегии Верховного суда СССР". В белорусском разделе, подписанном 15 сентября 1937 года лично Сталиным и Молотовым, фамилии 103-х "врагов народа", осужденных к расстрелу, и еще шести, высланных в концлагеря на 10 и более лет.
Большинство из них сталинские убийцы расстреляли за одну ночь - с 29 на 30 октября 1937 года, отпраздновав таким образом День Ленинского комсомола. Это литераторы Александр Дудар, Валерий Моряков, Михась Камыш, Изи Харик, Платон Голавль, Михась Зарецки, Янка Неманский, Юли Тавбин, Анатоль Свободный, Хацкель Дунец, Василий Кузнец, Тодор Кляштарны, Масей Клюк, Юрка Лявонны (всего - 22 человека!), наркомы просвещения и юстиции БССР Александр Чернушевич и Максим Левков, ректор БГУ Ананий Дьяков, директор треста “Главхлеб” БССР Георгий Барзунов, заведующий кафедрой Витебского ветеринарного института Яков Сандамирский, начальник Высшей школы Наркомата просвещения БССР Вадим Башкевич, председатель ЦК профсоюзов БССР Захар Ковальчук, заместитель Наркомата совхозов БССР Леонард Лашкевич, студент БГУ Соломон Лямперт...
Буквально на следующий день сталинские опричники привели в исполнение смертный приговор в оотношении очередной "партии" "врагов народа": наркома внутренней торговли Нохима Гуревича, полкового комиссара 16-го стрелкового корпуса Ивана Поплыко, профессора Витебского ветеринарного института Ивана Троицкого, священника Костела кармелитов в Чаусах Павла Казюнаса, православного священника Александра Раевского и еще 30 человек.
Страшные-страшные числа
Только за три осенних месяца в 1937-м органы репрессировали более чем 600 общественных и культурных деятелей Беларуси, а в период со августа 1937 по декабрь 1938, который получил название "кровавый туннель смерти", лишили жизни свыше 10 тысяч человек.
Исследователь сталинских репрессий, автор многотомной энциклопедии с биографиями 25 тысяч репрессированных представителей интеллигенции Леонид Моряков пришел к выводу, что нквдисты расстреляли или выслали в концлагеря 90% белорусских литераторов (более чем 500 человек), 100% священников (3000), каждого третьего учителя (4000), инженеров, экономистов, почти всех директоров заводов (всего - около 5000 чиновников).
"Арестовывали каждого мыслящего человека. Полагаю, в 1930е годы на Сталина работали секретные институты НКВД, которые уже тогда предугадали исполинский потенциал в географическом положении республики. Поэтому больше всего они боялись независимости Беларуси, а чтобы этого ни произошло, истребили интеллектуальный генофонд нации, наработанный за столетия", - поведал в недавнем интервью TUT.BY исследователь, дядя которого погиб в страшную ночь на 30 октября 1937 года.
Огулом, согласно подсчетам историков, от сталинских репрессий в Беларуси потерпели от 600 тысяч до 1,5 миллиона человек. Согласно официальным данным, пересмотрены были 152 399 уголовных дел на 235 552 человека. 175 914 репрессированных реабилитировали, однако каждому четвертому (59 638) в реабилитации отказали.
Доносы были разные...
Два года назад вышло в свет второе издание биографического справочника "Генералы органов государственной безопасности Беларуси" (Минск: Геопринт, 2008), среди авторов которого генерал-майор КГБ запаса Иван Юркин. Касательно роли органов госбезопасности в массовых преступлениях, в книге утверждается, что "чекисты исполняли "социальный заказ", реализовывали партийные установки", а росту репрессий в значительной степени способствовала интеллигенция.
"В обстановке тотального страха, всеобщей подозрительности, и стремления выжить любым путем доносительством занимались буквально все - от рабочего до генерала и маршала. Но, пожалуй, особенно в этом преуспела творческая и научная интеллигенция, увидевшая возможность быстро и эффективно устранять конкурентов и подавлять оппонентов, одновременно способствуя и даже в некоторой мере создавая условия для репрессий, интеллигенция сама попала в эту ловушку",- читаем в предисловии к изданию.
Действительно ли это так?
Кандидат исторических наук Игорь Кузнецов рассказывает, что еще в начале 1990-х председатель Комиссии по реабилитации жертв политрепрессий при президенте России Александр Яковлев сообщил, что две трети всех арестов в годы сталинизма были итогом доносов.
"Но доносы отличаются друг от друга. Одно дело, когда человек доносил, потому что за это ему обещали квартиру или другие удобства. И совсем другое, когда доносы выбивали под физическим или психологическим давлением, - говорит в интервью TUT.BY исследователь советского тоталитаризма. — Обычная история, когда чекисты станавили перед арестованным ультиматум (подпишешь доносы на 20 человек - и с твоей семьей ничего ни случиться) или просто брали его родных в качестве заложников".
По словам Кузнецова, это логично, что с интеллигенции выбивали в десятки раз больше свидетельств, чем с малообразованных крестьян, которые максимум подписывали по 2-3 доноса.
"Система работала как конвейер. Правда, писать на других соглашались не все: человек пять из двадцати. Но каждый из этих пяти подписывал по 20 листов (часто уже заполненных следователем). Таким образом, в следующий раз арестовывали уже 100 человек и т. д. Ни удивительно, что когда теперь человек знакомится с уголовным делом родственника в архиве КГБ, на страницы с протоколами очных ставок прикладывают конверты, чтобы вы не увидели технологию, посредством которой выбивались признания".
Чтобы было понятно, о чем говорит историк, приведу два примера.
"В ежовской тюрьме в Минске осенью 1938 года меня садили на кол, били большим железным ключом по голове и поливали избитое место холодной водой, поднимали и кидали на рельс, били поленом по голому животу, вставляли в уши бумажные трубочки и кричали в них во все горло, садили в камеру с крысами", - писал классик нашей литературы Кузьма Чорны, который восемь месяцев провел за решеткой.
Невозможно вообразить, через какие бесчеловечные пытки выпало пройти автору легендарной "Белорусской грамматики для школ" Брониславу Тарашкевичу, с которого выбили "свидетельства" против 249 человек!
Зачем уничтожили миллионы?
"И поныне никто не ответил на вопрос, зачем в СССР уничтожили миллионы человек, ведь ради того, чтобы установить в стране страх, достаточно было бы и 200 тысяч, - говорит Игорь Кузнецов. - Очевидно, что репрессии приобрели стихийный характер, превратились в социалистическое соревнование городских, районных, областных отделов НКВД. Тот же Пономаренко (первый секретарь ЦК КП(б)Б - TUT.BY) просил у Москвы увеличить разнарядку для республики по расстрелам".
Два года назад в Минске произошло заседание общественного трибунала по рассмотрению преступлений сталинизма в Беларуси, на котором видные исследователи и бывшие политзаключенные заявили, что без справедливого суда потомков над государственными преступниками невозможно становление правового государства. 20 лет мы живем в незамисимом государстве, однако подобный суд на государственном уровне так и не состоялся. Более того, в стране больше всех пострадавшей от сталинизма, время от времени предпринимаются попытки по реабилитации Сталина и нивелировании преступлений советского режима. К нашему общему стыду...
29 октября общественность отмечает в Беларуси День памяти жертв политических репрессий. Помяните своих родных, знакомых, соотечественников и Вы!
No comments:
Post a Comment